Làn khẩn cấp – Quy định rõ nhưng không phải ai cũng hiểu đúng

Làn khẩn cấp trên đường cao tốc được pháp luật quy định là phần đường dành riêng cho các phương tiện đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, xe ưu tiên theo quy định của Luật Giao thông đường bộ.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, căn cứ tại tiểu mục 1.3 Mục 1 QCVN 117:2024/BGTVT về Đường bộ cao tốc ban hành kèm theo Thông tư số 57/2024/TT-BGTVT nêu rõ, làn dừng xe khẩn cấp chỉ được sử dụng trong trường hợp xe gặp sự cố kỹ thuật, tai nạn giao thông hoặc những tình huống bất khả kháng buộc phải dừng, đỗ.

Việc các phương tiện thông thường tự ý lưu thông hoặc sử dụng làn này sẽ bị coi là hành vi vi phạm pháp luật về giao thông.

Căn cứ Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024, xe cấp cứu khi đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu được coi là phương tiện ưu tiên đặc biệt.

Luật xác định loại xe này được hưởng quy chế ưu tiên cao nhất, cho phép xe được đi trước các phương tiện khác tại các giao lộ, không bị hạn chế bởi tốc độ quy định và được phép di chuyển kể cả khi đèn tín hiệu giao thông đang ở trạng thái cấm.

Dù có quy định rõ ràng về làn khẩn cấp trên cao tốc nhưng nhiều tài xế thường lợi dụng làn đường này để vượt xe khác. (Ảnh: TC Công thương)

Vị luật sư này cũng cho biết thêm, theo quy định mới, khi lưu thông trên đường cao tốc, xe cấp cứu đang làm nhiệm vụ cấp cứu chỉ được phép di chuyển “ngược chiều” nhưng chỉ trong làn dừng xe khẩn cấp.

Khi sử dụng làn này, xe phải tuân thủ hiệu lệnh của người điều khiển giao thông và các biển báo tạm thời đặt tại hiện trường.

Như vậy, nếu xe cấp cứu đang làm nhiệm vụ cấp cứu, có bật đầy đủ tín hiệu ưu tiên theo quy định (gồm đèn ưu tiên, còi và nếu có cờ hiệu), thì việc sử dụng làn dừng khẩn cấp không bị coi là vi phạm.

Ngược lại, nếu xe không đang thực hiện nhiệm vụ và không bật tín hiệu ưu tiên, việc sử dụng làn này sẽ bị xử lý theo quy định chung về vi phạm giao thông.

Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS Nguyễn Văn Tuấn cho rằng, việc lạm dụng làn khẩn cấp trên đường cao tốc cần phải bị xử phạt nghiêm minh vì đây là hành vi tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với an toàn giao thông.

Làn khẩn cấp được thiết kế riêng để dành cho các tình huống khẩn cấp như xe gặp sự cố kỹ thuật, tai nạn bất ngờ hoặc dành cho các phương tiện ưu tiên làm nhiệm vụ.

Nếu các phương tiện thông thường tự ý lưu thông vào đây, khi xảy ra tai nạn hoặc tình huống cần cứu hộ, lực lượng chức năng và xe cứu thương sẽ không còn lối tiếp cận kịp thời, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho tính mạng và tài sản của người dân.

Pháp luật hiện hành cũng có những chế tài rõ ràng đối với hành vi này. Theo Nghị định số 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP), người điều khiển xe ô tô đi vào làn dừng xe khẩn cấp trên đường cao tốc không đúng quy định có thể bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng và bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1-3 tháng.

Như vị Luật sư này chia sẻ thì làn dừng xe khẩn cấp trên cao tốc được quy định là làn đường thiết kế đặc biệt nằm ở ngoài cùng bên phải, được tách biệt với làn xe chạy bằng vạch kẻ liền màu trắng phản quang theo QCVN 115:2024/BGTVT và QCVN 117:2024/BGTVT.

Làn khẩn cấp chỉ dành để các phương tiện gặp sự cố khẩn cấp dừng tạm thời hoặc để các phương tiện ưu tiên như cứu thương, cứu hộ, công an, quân đội đang làm nhiệm vụ di chuyển nhanh chóng, khẩn trương đến hiện trường, còn lại các phương tiện khác không được phép lưu thông hoặc dừng đỗ tại đây.

Theo Nghị định số 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ năm 2025, chỉ được phép dừng hoặc đỗ tại làn dừng khẩn cấp nếu gặp sự cố kỹ thuật hoặc tình huống bất khả kháng buộc phải dừng.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, việc lạm dụng làn khẩn cấp trên đường cao tốc cần phải bị xử phạt nghiêm minh.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn chia sẻ, làn dừng xe khẩn cấp trên đường cao tốc chỉ dành để các phương tiện gặp sự cố khẩn cấp dừng tạm thời hoặc để các phương tiện ưu tiên như cứu thương, cứu hộ, Công an, Quân đội đang làm nhiệm vụ di chuyển nhanh chóng, khẩn trương đến hiện trường, còn lại các phương tiện khác không được phép lưu thông hoặc dừng đỗ tại đây.

Theo Nghị định số 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ năm 2025 quy định chỉ được phép dừng hoặc đỗ tại làn dừng khẩn cấp nếu gặp sự cố kỹ thuật hoặc tình huống bất khả kháng buộc phải dừng.

Tất cả các trường hợp dừng, đỗ không thuộc tình huống khẩn cấp đều bị coi là vi phạm pháp luật. Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP) đã quy định rõ mức xử phạt đối với hành vi dừng, đỗ trái phép trong làn khẩn cấp trên đường cao tốc bị phạt từ 3-5 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1-3 tháng.

Trong trường hợp buộc dừng như vậy, người lái xe phải bật đèn cảnh báo khẩn cấp, đặt biển hoặc đèn phản quang cách xe tối thiểu 150m và nhanh chóng liên hệ lực lượng chức năng hoặc đơn vị quản lý đường cao tốc để được hỗ trợ.

Thực tế, việc sử dụng sai mục đích làn khẩn cấp, không chỉ gây cản trở cho các phương tiện ưu tiên mà còn có thể làm chậm trễ công tác cứu hộ, cứu nạn, dẫn đến hậu quả không mong muốn.

Có thể nói, việc chở người đi cấp cứu có thể được miễn trừ nếu chứng minh được “tình huống cấp thiết”, nhưng vẫn cần tuân thủ các quy tắc giao thông cơ bản và có bằng chứng chứng minh để tránh bị xử phạt.

Phải làm gì nếu gặp tình huống cấp cứu khẩn cấp?

Pháp luật Việt Nam không có quy định miễn xử lý vi phạm cho trường hợp chở người đi cấp cứu trong trường hợp khẩn cấp, vi phạm giao thông rồi bị phạt nguội.

Tuy nhiên, có những trường hợp lưu thông trên cao tốc, tài xế vượt đèn đỏ hay đi vào làn khẩn cấp để chở người đi cấp cứu có thể không bị phạt nếu hành vi đó được xác định là “tình thế cấp thiết”.

Luật pháp có quy định về "tình thế cấp thiết" khi một người vi phạm luật để tránh một nguy hiểm lớn hơn đang đe dọa, ví dụ như tính mạng con người.

Nhiều ý kiến cho rằng, khi gặp tình huống khẩn cấp, người dân không nên tự ý xử lý theo bản năng khi gặp tình huống khẩn cấp vì phản ứng bản năng vì có thể dẫn đến sai lầm, gây nguy hiểm thêm cho bản thân và người khác. Một hành động bản năng có thể không phù hợp với tình hình thực tế, gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn.

Thay vào đó, hãy giữ bình tĩnh, đánh giá tình huống, tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp và tuân thủ các quy trình ứng phó đã được đào tạo để giảm thiểu tác động tiêu cực.

Theo một cán bộ thuộc Phòng CSGT - Công an tỉnh Thái Nguyên, khi sử dụng làn khẩn cấp trên đường cao tốc, việc tuân thủ các quy định và thực hiện các biện pháp an toàn là rất quan trọng.

Trong trường hợp cấp cứu người bị nạn trên cao tốc, theo quan điểm của vị cán bộ này, trước khi dừng xe, tài xế phải bật cảnh báo nguy hiểm, cho xe đỗ vào làn dừng khẩn cấp và thực hiện các biện pháp an toàn để cảnh báo cáo phương tiện khác biết, và nhanh chónh đưa người bị nạn đi cấp cứu.

Trong quá trình đó, nếu có người đi cùng thì nhờ họ quay lại video làm bằng chứng để chứng minh cho hành động cứu người của mình.

Nhóm điều dưỡng người Quảng Ninh cấp cứu người bị nạn trên cao tốc. (Ảnh: VNE)

Thực tế cho thấy, khi gặp tình huống cấp cứu, ưu tiên số một là đảm bảo an toàn cho bản thân và gọi ngay lực lượng chuyên nghiệp (115). Sau đó, thực hiện các bước sơ cứu cơ bản và trấn an họ.

Tuyệt đối không thực hiện các hành động nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác, như tiếp xúc trực tiếp với điện giật mà không có biện pháp cách điện an toàn, và không cố gắng lấy dị vật sâu ra khỏi vết thương, tránh đổ nước vào người bị bỏng hoặc điện giật.

Nhiều người dân cho biết, khi gặp tình huống khẩn cấp, việc đầu tiên là giữ bình tĩnh cung cấp thông tin chính xác về tình huống và cần xác định “cứu người là trên hết”.

Sau đó, tùy vào tình huống cụ thể mà tài xế tìm cách liên hệ với các đơn vị cứu nạn, cứu hội để được xử lý an toàn, quả như gọi cấp cứu (115), cảnh sát (113), cứu hỏa (114)….Xử lý tình huống kịp thời sẽ giúp tài xế và những người xung quanh trong các trường hợp nguy cấp.

Nếu gặp trường hợp người bị thương nặng, cần sự giúp đỡ của bác sĩ thì tài xế gọi ngay số điện thoại 115, để được hỗ trợ đưa bệnh nhân tới bệnh viện

Nếu gặp các tình huống về tai nạn giao thông, bạo lực… tài xế hãy gọi ngay số 113 để được hỗ trợ từ lực lượng Công an.

Nếu xảy ra cháy nổ, hỏa hoạn hoặc các tình huống khẩn cấp liên quan đến cháy, hãy gọi ngay số 114 để được hỗ trợ từ lực lượng cứu hỏa.

Đặc biệt, tài xế có thể sử dụng ứng dụng Help 114. Đây là ứng dụng tích hợp các đầu số khẩn cấp 113, 114, và 115, giúp người dân dễ dàng kết nối với các lực lượng chức năng phù hợp trong tình huống khẩn cấp,.

Đồng thời, cung cấp tính năng chia sẻ vị trí và video trực tiếp. Sau khi xe đã dừng an toàn, cần đặt các vật cảnh báo nguy hiểm phía sau xe.