Nhiều điểm chưa được làm rõ

Theo cáo trạng và hồ sơ thể hiện, chiều ngày 20/11/2019, có hai người bạn tên Tuấn và Quốc tới nhà Nguyễn Hoài Giang (SN 1991, ngụ huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) chơi và xin để nhờ mấy thùng đồ. Giang đã đồng ý.

Sau đó, Trần Quang Anh (SN 1971, cùng ngụ huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh, làm nghề chạy xe thuê) điều khiển ô tô 7 chỗ tới nhà Giang để chở những thùng hàng trên cùng Tuấn, Quốc và Giang đi Quỳnh Lưu (Nghệ An) với giá 2 triệu đồng.

Cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.

Khi đang lưu thông trên đường tới địa phận km 429 Quốc lộ 1A, thuộc xã Diễn Thịnh, huyện Diễn Châu (Nghệ An) thì bị Tổ công tác thuộc Trạm Cảnh sát giao thông (CSGT) Diễn Châu, Phòng CSGT Công an tỉnh Nghệ An ra hiệu dừng xe để kiểm tra và phát hiện trên xe có 06 thùng cát tông chứa 11 cá thể rái cá vuốt bé, 04 cá thể rái cá lông mượt, 01 cá thể khỉ đuôi dài còn sống và một thùng xốp chứa 02 cá thể rái cá vuốt bé và 02 cá thể rái cá lông mượt đầy đủ bộ phận đã chết, được đông lạnh.

Điều kỳ lạ là Tổ công tác lại không giữ 3 người này đưa về trụ sở làm việc. Do vậy, Tuấn và Quốc bắt xe đi ra phía Bắc, còn Giang bắt xe trở về Hà Tĩnh.

Tại Cáo trạng số 107/CT-VKS-DC ngày 7/7/2020, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) huyện Diễn Châu đã quyết định truy tố Trần Quang Anh và Nguyễn Hoài Giang về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo quy định tại điểm a, khoản 3, Điều 244 Bộ luật Hình sự (khung hình phạt 10-15 năm tù).

Vụ án đã trải qua các phiên tòa vào ngày 30/8/2020, ngày 22/9/2020 và ngày 30/12/2020.

Tại Phiên tòa vào ngày 30/12, luật sư Nguyễn Văn Sáng, luật sư Thái Văn Chung (thuộc Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh) và luật sư Nguyễn Thị Trâm (thuộc Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An) nêu ý kiến như sau: Danh sách triệu tập của tòa cũng như yêu cầu triệu tập đương sự của các luật sư đều vắng mặt; Trong khi đó, luật sư đã gửi tới 3 kiến nghị nhưng chưa được cơ quan tố tụng tỉnh và huyện xem xét; Yêu cầu đưa các vật chứng như điện thoại di động của bị cáo Trần Quang Anh, 6 thùng cát tông cùng 1 hộp xốp cũng chưa được xem xét; Cáo trạng đã có từ lâu nhưng thời gian xét xử kéo dài (kéo theo việc tạm giam bị can cũng kéo dài); Tuy bị cáo Trần Quang Anh đã chết từ ngày 13/9/2020 nhưng không có quyết định đình chỉ cho Quang Anh… Từ các lẽ đó, các luật sư thống nhất kiến nghị hoãn phiên tòa.

Sau khi hội ý, HĐXX đã quyết định hoãn phiên tòa và dự kiến mở lại vào ngày 15/1 tới đây.

Quang cảnh phiên tòa ngày 30/12/2020.

Đáng chú ý, trong những kiến nghị của các luật sư đã chỉ ra nhiều vấn đề bất thường của vụ án trên.

Cụ thể, về vật chứng, thu giữ điện thoại của Trần Quang Anh nhưng Cơ quan điều tra (CQĐT) Công an huyện Diễn Châu không lập biên bản, không niêm phong ghi số máy, không khai thác thông tin,… trong điện thoại là trái pháp luật. Vì lẽ đó, việc xác định chính xác ai là người thuê Quang Anh tới nhà Giang chưa được làm rõ.

Cùng với đó, CSGT khi phát hiện có động vật cấp quý hiếm nhưng không chụp ảnh các vị trí các thùng cát tông, thùng xốp trong cốp xe. Không lập biên bản thu giữ, niêm phong theo đúng quy định.

Tại các bút lục, lời khai của Trần Quang Anh luôn mâu thuẫn với nhau, và mâu thuẫn với cả Nguyễn Hoài Giang nhưng không được đối chất, làm rõ. Hiện tại, bị cáo Trần Quang Anh đã chết, nên việc đối chất tại tòa là không thể.

Trong Bản kết luận điều tra vụ án hình sự đề nghị truy tố của Công an huyện Diễn Châu và Cáo trạng của VKSND huyện Diễn Châu đều không làm rõ được hai nhân vật Tuấn và Quốc là ai, không xác định được chủ các lô hàng trên; từ đó, luật sư cũng như dư luận đặt ra dấu hỏi về việc có hay không dấu hiệu bỏ lọt tội phạm?

Bắt giữ người trái phép?

Cũng trong ngày 30/12, các luật sư bào chữa cho bị cáo Giang đã gửi đơn tố cáo tới Viện trưởng VKSND Tối cao và Thủ trưởng Cơ quan điều tra VKSND Tối cao về nội dung Điều tra viên (ĐTV) Nguyễn Đ.V và cán bộ điều tra Nguyễn T.Đ có dấu hiệu phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn, giam, giữ người trái pháp luật” theo Điều 377 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017.

Cụ thể, đơn tố cáo có nêu, tại BL số 35 ngày 10/01/2020 thể hiện Lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp do Thượng tá Nguyễn Duy Thanh - Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An ký ra lệnh bắt giữ Nguyễn Hoài Giang.

Lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp không được thể hiện đã thực hiện trong hồ sơ vụ án mà ngày 06/3/2020 có Quyết định tạm giữ 3 ngày đối với Giang trong trường hợp “đầu thú”.

Đồng thời, tại các BL: 36, 37, 38 ngày 06/3/2020 thể hiện: Hồi 17h30 ngày 06/3/2020 tại Công an huyện Diễn Châu, ĐTV Nguyễn Đ.V và cán bộ Nguyễn T.Đ đã lập “Biên bản tiếp nhận người phạm tội ra đầu thú” đối với Giang, trong đó nêu diễn biến hành vi phạm tội và lời khai của Giang… Biên bản kết thúc hồi 18 giờ 45 ngày 06/3/2020.

Cùng ngày 06/3/2020, Giang có “Đơn xin đầu thú” (“Biên bản tiếp nhận người phạm tội ra đầu thú” ghi Nguyễn Hoài Giang sinh ngày 10/10/1991).

Cùng với đó, tại BL 39 ngày 06/3/2020 thể hiện Quyết định tạm giữ số 78 do Thượng tá Nguyễn Duy Thanh - Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an huyện Diễn Châu ký tạm giữ 03 ngày, kể từ 20 giờ 30 phút ngày 06/3/2020 đến 20 giờ 30 phút ngày 09/3/2020 đối với Giang.

Tuy nhiên, theo Giang trình bày với các luật sư có nội dung chính như sau: Khoảng 16 giờ ngày 06/3/2020, Giang đang cùng Phạm Trường Nam (sinh 1995, Nam là em trai vợ Giang), địa chỉ: 320 Trần Phú, thị trấn PleiKen, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum và Nguyễn Khắc Tân (sinh 1990, bạn Giang) địa chỉ: Xóm 8, xã Nghi Kiều, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An đang có mặt tại cửa hàng quần áo Hảo Gucci (số 45 đường Nguyễn Tuấn Thiện, thị trấn Phổ Châu, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) thì có 03 hoặc 04 ông Công an trình thẻ rồi bắt Nguyễn Hoài Giang đưa lên xe chở đến Công an huyện Hương Sơn. Ông Phạm Viết Hảo là chủ cửa hàng quần áo Hảo Gucci biết và chứng kiến việc Công an trình thẻ và bắt Giang.

Qua đó, các luật sư đã tiến hành lập vi bằng ngày 11/9/2020 thì ông Phạm Trường Nam và ông Nguyễn Khắc Tân khẳng định có việc Công an bắt giữ Giang như nội dung đã trình bày ở trên.

Vi bằng ngày 11/9/2020, ông Phạm Trường Nam và ông Nguyễn Khắc Tân khẳng định có việc Công an bắt giữ Giang tại cửa hàng quần áo Hảo Gucci (số 45 đường Nguyễn Tuấn Thiện, thị trấn Phổ Châu, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh).

Từ đó, cả 3 luật sư cho rằng, ĐTV Nguyễn Đ.V, cán bộ điều tra Nguyễn T.Đ của Cơ quan CSĐT Công an huyện Diễn Châu đã thực hiện hành vi bắt giữ Giang trái pháp luật, vi phạm vào điểm d, khoản 1, Điều 377 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 (bắt giữ không có lệnh vào ngày 06/3/2020 rồi tạo dựng “Biên bản tiếp nhận người phạm tội ra đầu thú” và yêu cầu Giang viết “Đơn đầu thú” không đúng sự thật vào cùng ngày 06/3/2020). Các luật sư cho rằng việc này thể hiện ĐTV có dấu hiệu tạo dựng chứng cứ và làm sai lệch hồ sơ vụ án.

Do đó, theo các luật sư, các quyết định tạm giữ, gia hạn tạm giữ, tạm giam, gia hạn tạm giam của Cơ quan CSĐT cũng như quyết định phê chuẩn của VKSND huyện Diễn Châu là không có căn cứ. Đồng thời, các lệnh tạm giam của TAND huyện Diễn Châu đối với Giang từ tháng 7/2020 đến tháng 12/2020 và về sau cũng không có giá trị pháp lý.

Liên quan tới vụ việc trên, ngày 31/12, PV đã có buổi làm việc với ông Đinh Quốc Hương, Viện trưởng VKSND huyện Diễn Châu. Qua trao đổi, ông Hương cho biết, các lời khai đã làm rõ tại hồ sơ, còn lại sẽ chứng minh tại tòa, oan hay sai thì xét xử công khai sẽ rõ. Ông Hương nói thêm, việc bỏ lọt tội phạm thì trong quá trình tố tụng có thể sẽ trả hồ sơ bổ sung để tiếp tục điều tra.

PV cũng đã liên hệ công tác tại Cơ quan CSĐT Công an huyện Diễn Châu. Tại đây, cán bộ cơ quan tiếp nhận nội dung, tuy nhiên, tới nay chưa có phản hồi.

Ngoài ra, PV có liên hệ qua điện thoại với ĐTV Nguyễn Đ.V. Ông V cho biết, ông không có thẩm quyền để trả lời mà hướng dẫn PV làm việc với cấp trên.

Liên quan vụ việc, gia đình bị cáo Trần Quang Anh cũng đã liên tục gửi đơn kêu oan từ các cơ quan chức năng từ TW đến địa phương cho Quang Anh. Trong đơn cũng đề cập tới nhiều bất cập, nỗi bức xúc của gia đình về quá trình giải quyết vụ án của cơ quan tố tụng huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.