Ảnh minh họa.

Bà Ung Thị Xuân Hương- Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM cho rằng, Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đưa ra đề xuất chế tài hoãn xuất cảnh đối với người sử dụng lao động trốn đóng BHXH từ 12 tháng trở lên là quá dài. Theo bà Hương, chủ doanh nghiệp trốn đóng BHXH 3 tháng là cấm xuất cảnh được rồi. “Nếu xử lý sớm sẽ có tác dụng răn đe, đồng thời tạo hiệu quả tốt trong việc ngăn chặn hành vi vi phạm của các chủ thể, kịp thời bảo vệ được quyền lợi người lao động. Nếu để chủ doanh nghiệp chây ỳ 11 đến12 tháng thì rất khó xử lý”- bà Hương đề xuất.

Ý kiến của một số đại biểu, cho rằng trong những năm qua, nhiều chủ doanh nghiệp tại TP.HCM (kể cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) chây ỳ đóng BHXH của người lao động kéo dài, rồi sau đó “cao chạy xa bay”. Chỉ khi người lao động nháo nhác đổ xô đi tìm kiếm thì mới hay chủ doanh nghiệp đã xuất cảnh ra nước ngoài. Đáng nói, trong khoảng thời gian dài trước đó, nhiều doanh nghiệp vẫn hoạt động bình thường, song chủ doanh nghiệp "vô tư" chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHYT của người lao động lên tới hàng chục tỷ đồng; thậm chí họ có dư thời gian thu xếp các điều kiện cần thiết như bán máy móc, nhà xưởng, gom tiền bán hàng... trước khi xuất cảnh ra nước ngoài.

Bà Văn Thị Bạch Tuyết- Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP.HCM nhận định, khi biết chủ doanh nghiệp trốn đóng BHXH và có dấu hiệu rõ, mà chờ đến 12 tháng mới cấm xuất cảnh là quá chậm, chủ doanh nghiệp có thời gian về nước rồi. Dẫn chứng việc từng xử lý một vụ trốn đóng xảy ra cách đây vài năm, bà Tuyết cho biết, khi bà cùng ngành chức năng hay tin chủ doanh nghiệp “mất tích” liền tức tốc xuống doanh nghiệp thì chỉ còn mấy cái máy cũ hoen gỉ.

Nhấn mạnh những trường hợp xuất cảnh thường rơi vào nhóm chiếm dụng, trốn đóng BHXH, BHYT kéo dài, nên bà Bạch Tuyết đồng tình với kiến nghị cần phải có chế tài mạnh hơn nữa.

Bên cạnh đó các đại biểu đã đưa ra một số đề xuất mới nhằm tăng khả năng xử lý vi phạm tại các doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT như: Bổ sung quyền khởi kiện cho người lao động và tổ chức Công đoàn. Bởi, đây là những chủ thể có liên quan trực tiếp đến quyền lợi cá nhân cũng như chức năng bảo vệ quyền lợi của người lao động. Khi phát hiện hành vi vi phạm, họ có thể kịp thời khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của chính mình cũng như đối tượng được bảo vệ. Các đại biểu cũng đề xuất bổ sung quyền được kiến nghị khởi tố, tố giác doanh nghiệp có hành vi trốn đóng BHXH, BHYT là người lao động và tổ chức Công đoàn...

Về tình trạng người lao động rút BHXH một lần, ông Trần Văn Triều - Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Liên đoàn Lao động TP.HCM) cho biết, thời gian qua có rất nhiều doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM lo lắng tình trạng người lao động nghỉ việc để rút BHXH một lần, nên phải phối hợp và mời cán bộ Trung tâm đến để tư vấn, phân tích cho người lao động hiểu rõ thiệt thòi họ nhận được.

Theo ông Triều, chúng ta nên lựa chọn phương án 1 của Dự thảo Luật BHXH (đề xuất đóng BHXH sau ngày 1/7/2025 thì không được rút BHXH một lần, trừ trường hợp được luật quy định). Bởi, theo ông Triều, chọn phương án 1 giống như "đau một lần rồi thôi"; còn nếu cho phép rút BHXH một lần như phương án 2 (được rút không quá 50% tổng thời gian đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất) thì người lao động vẫn sẽ ồ ạt rút, khiến lương hưu là đích đến quá xa vời của người lao động.